حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی خطاب بهملت ایران، سال 1393 را سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی» نامگذاریکردند.

متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به شرح زیر است ادامه مطلب...

در این پست های جدیدم دوست دارم دغدغه های جدی مقام معظم رهبری را بیان کنم و برای  آن قلم بزنم یا علی مدد

 3) اجحاف نکردن  در حق کارگر

از جمله مسائلی که در انجام کار موثر خواهد بود، آرامش خاطر کارگر را به دنبال خود می آورد ، برابری کارگران و ظلم نکردن به آنان است . از این جهت که در مقابل عمل انجام شده به حقوق خود خواهد رسید . این قسم نیز از جمله مواردی است که مورد تاکید قرآن کریم  مبنی بر رعایت حقوق کارگر و ظلم نکردن به او ، قرار گرفته است. خدای متعال در عین حالی که به کارفرما  و نسبت به تولید ات او نگاه با محبت آمیزدارد در دفاع از حقوق کارگران می فرماید: وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ {57} و حق مردم را کم نگذارید و در زمین فساد نکنید. این آیه مصداق بارز دفاع از حقوق انسان بوده و بر ادای این حقوق تاکید می کند و از تضییع حقوق افراد نهی نموده است . با تامل در این آیه در می یابیم  چه اندازه حقوق افراد بخصوص قشر کاگر از نگاه خدای متعال مهم تلقی گردیده است . و پرهیز از هرگونه غش و تقلب در معامله و همچنین هر نوع پایمال کردن حق دیگران با عنوان ظلم می کند و از آن به شدت منع می کند . ارزش گذاری دین مقدس اسلام به کار و کارگر این قدر اهمیت دارد که حتی توانایی افراد را در کار کردن می ستاید و با توجه به اختلاف توانایی جسمی و روانی و ابتکار و خلاقیت و سایر جهات که در انسان ها وجود دارد به هر فردی به تناسب توانمندی او مسئولیت، انجام کار واگذار نموده که گویایی این مساله در این آیه قرآن کریم است : قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ {58} یکی از آن دو دختر گفت : پدر او را استخدام کن ، چرا که بهترین کسی را که می توانی استخدام کنی ، آن کسی است که قوی و امین باشد.

4) کارگران از نگاه اسلام و غرب

قدرت خلاقیت و ابتکار و نو آوری در عرصه های مختلف علمی و تولید صنعت را برای جامعه به ارمغان می آورد، هرچه قدر که انسان به  علم و دانش و توانمندی خود بیفزاید در آگاهی و مهارت کار با ظرافت خاصی ، به انجام مسئولیت خواهد پرداخت. شرایط بهتر و ایده آل برای یک کارگر نمونه ، موجب می شود تا در ارائه تولیدات با سرعت عمل بیشتری گام بردارد و از اتلاف انرژی های اضافی جلو گیری نماید. بدون آگاهی و دانایی از ساختمان شئی تولید آن ممکن نیست . از این رو کارفرمایان باید دقت زیادی در بکار گیری افراد آگاه و ماهر در کار ها به خرج دهند ؛ أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدّرْ فِی السّرْدِ وَاعْمَلُواْ صَالِحاً إِنّی بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ {59} و دستور دادیم زره های کامل و فراخ بساز ، حلقه ها را به اندازه و متناسب کن و عمل صالح را بجا بیاورید...... انجام هرکاری نیازمند آگاهی و مهارت خاصی است و در مصنوعات نقش مهمی را ایفا می کند. علم و دانایی حضرت داود در ساختن زره از طرف خدای متعال بود تا آنچه را که می سازد از استحکام کامل برخوردار باشد و جنگجویان بتوانند از آن بخوبی استفاده کنند . امروزه که تکنولوژی در جوامع مختلف بشری رشد فزاینده ای را به خود گرفته است لازم و ضروری می نماید تا کارگران و کارفرمایان به جهت تخصصی شدن علوم و صنایع در کشور به قرآن و روایات بیشتر توجه نمایند.

امام علی (ع) در باغی مشغول کار کردن بود که عده ای برای دریافت پاسخ سئوالی ، به طرف باغ رفتن دیدند امام (ع) سخت مشغول کا رکردن است و این آیه را تلاوت می کند: أَیحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ یتْرَکَ سُدًى {60}   آیا انسان می پندارد او را به حال خود رها می کنند. ارزشی که دین اسلام به کارگر می گذارد ، نگاه کرامت و شرافت و عزت است ولی تا جایی که رهبران معصوم (ع) شیعه خود را در کنار کارگران تلقی می کند و با کار کردن در باغ ، به تولید و خودکفایی می اندیشد.

 در حالی که کارگران در غرب با کمبود های فراوانی از نواحی مسئولین قدرت خود برخوردار هستند توزیع ثروت تنها در دستان یک درصد به گردش درمی آید و99 درصد باید چشمان خود را به دست این یک درصد بدوزد شاید بتوانند از این طریق خود را نجات دهند. در حالی که دین مقدس اسلام این قشر زحمتکش جامعه را می ستاید و مورد الطاف خود قرار می دهد، و با نام امانت دار معرفی می کند وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ {61}و آنها که امانت ها و عهد خود را رعایت می کنند. چرا که امانتداری و وفای به عهد از ویژگی ها و اوصاف مومنین و اهل بهشت می باشد؛ امانتداری و وفای به عهد در هنگام کار ، پشتوانه بسیار قوی و محکمی است جهت انجام کار این صفت موجب امنیت و آرامش خاطر کارگر نسبت به کارفرما و یابالعکس می شود و از مسائل مهم و اصولی شرایط کار بوده و سبب پیشرف کارها می شودلذا به همین جهت است که خدای متعال بیان می دارد: وَلاَ تَکُونُواْ کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنکَاثًا تَتَّخِذُونَ أَیْمَانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ أَن تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمَا یَبْلُوکُمُ اللّهُ بِهِ وَلَیُبَیِّنَنَّ لَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَا کُنتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ {62}  همانند آن زن سبک مغز نباشید که پشمهای تابیده خود را پس از استحکام وا می تابید در حالی که سوگند و پیمان خود را وسیله خیانت و فساد قرار می دهد... اینها همه نشان از  ارزش گذاری اسلام به قشر کارگر ، کار فرما است . وفای به عهد مهمترین پشتوانه برای ثبات جامعه به شمار می آید؛در این آیه پیمان شکنی را سرزنش و ملامت کرده و آنرا با تشبیه به یک نوع کار و شغل بیان نموده است . پذیرفتن یک کار و شغل نوعی عهد و پیمان بین کارگر و کارفرما بر قرار می کند و در صورتی کار به نتیجه مطلوب می رسد که در آن پیمان شکنی و خیانت در امانت نباشد و برای اجرای تعهدات خود از روی صداقت قدم بردارد. و در نهایت رضایت از کار است که هم کارگر و هم کارفرما را خشنود می سازد .  لِسَعیِها راضِیَه{63} چرا که از سعی و تلاش خود خشنود است .

رضایت ؛ شیرین ترین طعمی است که باید هم کارگر و هم کارفرما و هم جامعه از تولید ملی خود داشته باشند و با اتکای به خود باوری و ایمان راسخ به پرودگار و اهداف عالی پیش روی خود در تحقق «حمایت از کار و سرمایه ملی تلاش نمایند.

سال حماسه اقتصادی و حماسه سیاسی در امتداد سال تولید ملی ، حمایت از کار و سرمایه ایرانی

  : ضرورت شناخت علل کاستی های اقتصادی

کارشناسان علم اقتصاد ، هنگامی که در خصوص عوامل رکود اقتصادی یک کشور، بحث می کنند معمولا علل تمام نارسایی های اقتصادی را مادی بیان می کنند، اما در نظام الهی ، غیر از عوامل یاد شده ، به عوامل معنوی هم توجه می شود ، با بررسی و برطرف نمودن  این عوامل،  اقتصاد کشور رونق و شکوفایی بیشتری خواهد داشت . امام اول شیعیان علی (ع) در ریشه یابی این عوامل می فرمایند: إِنّ الله یبْتلِی عِبادهُ عِنْد الاْعْمالِ السّیِّئةِ بِنقْصِ الّثمراتِ، وحبْسِ الْبرکاتِ، وإِغْلاقِ خزائِنِ الْخیْراتِ، لِیتُوب تائِبٌ، ویُقْلِع مُقْلِعٌ، ویتذکّر مُتذکِّرٌ، ویزْدجِر مُزْدجِرٌ. وقدْ جعل اللهُ سُبْحانهُ الاِسْتِغْفار سبباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ ورحْمةِ الْخلْقِ، فقال: ، فرحِم اللهُ امْرأً اسْتقْبل توْبتهُ، واسْتقال خطِیئتهُ، وبادر منِیّتهُ!. وقد جعل اللَّه سبحانه الْإسْتغْفار سبباً لدرور الرزْق ورحْمة الْخلْق، فقال سبحانه: استغفروا ربَّکم إنَّه کان غفَّاراً. یرسل السَّماء علیکم مدراراً. ویمددکم بأموالٍ وبنین ویجعل لکم جنَّاتٍ ویجعل لکم أنهاراً. فرحم اللَّه امرأً استقبل توبته، واستقال خطیئته، وبادر منیَّته! (نوح 10 و 11)»{13} امیرالمؤمنین على علیه السلام در بخشى از خطبه(143) در رابطه با ارزش و ره آورد توبه و استغفار مى فرماید: خداوند بندگان خویش را هنگامى که اعمال بد انجام دهند، به کمبود میوه ها و جلوگیرى از نزول برکات آسمان و بستن درهاى گنجهاى خیرات مبتلا مى سازد، تا توبه کاران توبه کنند، گنهکاران دست از گناه بکشند، پندپذیران پند گیرند، و عاصیان از معصیت باز ایستند.خداوند سبحان استغفار از گناه را، سبب فزونى رزق و مایه رحمت خلق قرار داده است، و (در قرآن) چنین فرموده است : «از پروردگار خویش آمرزش بطلبید، که او بسیار آمرزنده است، برکات خویش را از آسمان بر شما فرو مى فرستد، و با بخشش اموال و فرزندان، شما را کمک مى کند، و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد» پس رحمت خدا بر آن کس که به استقبال توبه بشتابد، از خطاى خویش پوزش طلبد و (با اعمال صالح) بر مرگ پیشى گیرد. عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن مشکلات و کاستی های اقتصادی در جامعه وجود دارد که به نمونه هایی از آن باتوجه به آیات قرآن وکلمات امیرالمومنین علی (ع) اشاره می کنم ؛ ربا خواری ؛ خدای متعال در قرآن ، انسان را از مرتکب شدن برخی از اعمال منع کرده است ، که اگر افرادی مرتکب آن شوند اثرات سوء آن گریبان گیر جامعه انسانی خواهد بود که می توان به این موارد اشاره کرد:

الف: ربا خواری

 یکی از زشترین راه های ارتزاق انسان بشمار می آید که اگر شخصی خود را آلوده به این گناه نابخشودنی نماید ، اثر وضعی آن کل جامعه را دربر خواهد گرفت و مشکلاتی را برای اقتصاد و رشد تولید و سرمایه بوجود خواهد آورد. الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ یَقُومُونَ إِلاَّ کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَن جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَىَ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُوْلَـئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ {14} .... کسانى که ربا مى‏خورند، (در میان مردم) قیام و رفتارى ندارند مگر مانند رفتار کسى که شیطان او را به برخورد خود دیوانه کرده (تعادل رفتار او را به هم زده). این بدان سبب است که آنها گفتند: بى‏تردید داد و ستد نیز مانند رباست، در حالى که خداوند داد و ستد را حلال و ربا را حرام نموده. پس هر که پندى از جانب پروردگارش بدو رسد و (از رباخوارى) باز ایستد، آنچه گذشته از آن اوست (سودى که پیش از نزول حکم ربا گرفته مال اوست)، و کارش (از نظر کیفر اخروى) با خداست، و کسانى که (به رباخوارى) بازگردند آنها اهل آتشند، در آن جاودان خواهند ماند....»  اگر ربا خواری در جامعه رشد پیدا کند ریشه اقتصاد جامعه را خواهد سوزاند؛ اگر بانک ها به سمت اقتصاد اسلامی حرکت نکنند ، خود ناخوداگاه به سمت اقتصاد ربایی پیش خواهد رفت ؛ سود های کلان سرسام آوری که پشت هر مردی را به لرزه می اندازد، خود در بوجود آمدن مشکلات عدیده  و گره های کور اقتصادی در جامعه خواهد بود . ادامه مطلب...  کم فروشی و گران فروشی

  : ضرورت شناخت علل کاستی های اقتصادی

کارشناسان علم اقتصاد ، هنگامی که در خصوص عوامل رکود اقتصادی یک کشور، بحث می کنند معمولا علل تمام نارسایی های اقتصادی را مادی بیان می کنند، اما در نظام الهی ، غیر از عوامل یاد شده ، به عوامل معنوی هم توجه می شود ، با بررسی و برطرف نمودن  این عوامل،  اقتصاد کشور رونق و شکوفایی بیشتری خواهد داشت . امام اول شیعیان علی (ع) در ریشه یابی این عوامل می فرمایند: إِنّ الله یبْتلِی عِبادهُ عِنْد الاْعْمالِ السّیِّئةِ بِنقْصِ الّثمراتِ، وحبْسِ الْبرکاتِ، وإِغْلاقِ خزائِنِ الْخیْراتِ، لِیتُوب تائِبٌ، ویُقْلِع مُقْلِعٌ، ویتذکّر مُتذکِّرٌ، ویزْدجِر مُزْدجِرٌ. وقدْ جعل اللهُ سُبْحانهُ الاِسْتِغْفار سبباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ ورحْمةِ الْخلْقِ، فقال: ، فرحِم اللهُ امْرأً اسْتقْبل توْبتهُ، واسْتقال خطِیئتهُ، وبادر منِیّتهُ!. وقد جعل اللَّه سبحانه الْإسْتغْفار سبباً لدرور الرزْق ورحْمة الْخلْق، فقال سبحانه: استغفروا ربَّکم إنَّه کان غفَّاراً. یرسل السَّماء علیکم مدراراً. ویمددکم بأموالٍ وبنین ویجعل لکم جنَّاتٍ ویجعل لکم أنهاراً. فرحم اللَّه امرأً استقبل توبته، واستقال خطیئته، وبادر منیَّته! (نوح 10 و 11)»{13} امیرالمؤمنین على علیه السلام در بخشى از خطبه(143) در رابطه با ارزش و ره آورد توبه و استغفار مى فرماید: خداوند بندگان خویش را هنگامى که اعمال بد انجام دهند، به کمبود میوه ها و جلوگیرى از نزول برکات آسمان و بستن درهاى گنجهاى خیرات مبتلا مى سازد، تا توبه کاران توبه کنند، گنهکاران دست از گناه بکشند، پندپذیران پند گیرند، و عاصیان از معصیت باز ایستند.خداوند سبحان استغفار از گناه را، سبب فزونى رزق و مایه رحمت خلق قرار داده است، و (در قرآن) چنین فرموده است : «از پروردگار خویش آمرزش بطلبید، که او بسیار آمرزنده است، برکات خویش را از آسمان بر شما فرو مى فرستد، و با بخشش اموال و فرزندان، شما را کمک مى کند، و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد» پس رحمت خدا بر آن کس که به استقبال توبه بشتابد، از خطاى خویش پوزش طلبد و (با اعمال صالح) بر مرگ پیشى گیرد. عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن مشکلات و کاستی های اقتصادی در جامعه وجود دارد که به نمونه هایی از آن باتوجه به آیات قرآن وکلمات امیرالمومنین علی (ع) اشاره می کنم ؛ ربا خواری ؛ خدای متعال در قرآن ، انسان را از مرتکب شدن برخی از اعمال منع کرده است ، که اگر افرادی مرتکب آن شوند اثرات سوء آن گریبان گیر جامعه انسانی خواهد بود که می توان به این موارد اشاره کرد:

الف: ربا خواری

 یکی از زشترین راه های ارتزاق انسان بشمار می آید که اگر شخصی خود را آلوده به این گناه نابخشودنی نماید ، اثر وضعی آن کل جامعه را دربر خواهد گرفت و مشکلاتی را برای اقتصاد و رشد تولید و سرمایه بوجود خواهد آورد. الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ یَقُومُونَ إِلاَّ کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَن جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَىَ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُوْلَـئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ {14} .... کسانى که ربا مى‏خورند، (در میان مردم) قیام و رفتارى ندارند مگر مانند رفتار کسى که شیطان او را به برخورد خود دیوانه کرده (تعادل رفتار او را به هم زده). این بدان سبب است که آنها گفتند: بى‏تردید داد و ستد نیز مانند رباست، در حالى که خداوند داد و ستد را حلال و ربا را حرام نموده. پس هر که پندى از جانب پروردگارش بدو رسد و (از رباخوارى) باز ایستد، آنچه گذشته از آن اوست (سودى که پیش از نزول حکم ربا گرفته مال اوست)، و کارش (از نظر کیفر اخروى) با خداست، و کسانى که (به رباخوارى) بازگردند آنها اهل آتشند، در آن جاودان خواهند ماند....»  اگر ربا خواری در جامعه رشد پیدا کند ریشه اقتصاد جامعه را خواهد سوزاند؛ اگر بانک ها به سمت اقتصاد اسلامی حرکت نکنند ، خود ناخوداگاه به سمت اقتصاد ربایی پیش خواهد رفت ؛ سود های کلان سرسام آوری که پشت هر مردی را به لرزه می اندازد، خود در بوجود آمدن مشکلات عدیده  و گره های کور اقتصادی در جامعه خواهد بود . ادامه مطلب...  کم فروشی و گران فروشی

در واقع کار در فرهنگ اسلام عبارت است از هرنوع فعالیتی که برای تامین و پاسخ گویی به معاش  فردی و اجتماعی انسان و کسانی که با او در یک محیط زندگی می کنند، اعم از نیازهای مادی و یا معنوی اطلاق می گردد، لکن در علم اقتصاد، کار عبارت است از هرنوع فعالیتی که به نحوی نیاز های مادی انسان و جامعه را همراه با سود تامین نماید. نوشتار حاضر با توجه به نگاه دین مقدس اسلام به کار و تلاش با استفاده و بهره جستن از قرآن و روایات مورد بررسی قرار می گیرد و بر این نکته اصرار دارد که باید مشکلات اقتصادی خود را با اتکای به فرهنگ غنی اسلامی ، اعم از قرآن و نهج البلاغه حل و فصل نماید، و از قرآن بعنوان چراغ هدایت بشریت هدایت جسته و در آن تدبر کنیم . قرآن آرام بخش دلهای مومنان و راهنمائی استوار است. یکی از عمده مشکلات مردم بخصوص مسلمانان در حال حاضر عدم توجه جدی به قرآن و سخنان گهربار نبی مکرم اسلام و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است. اگر جامعه ای برای تعالی حرکت می کند و در صدد این است که ، تحولی عظیم در کار و اقتصاد خود انجام دهد ناگزیر است که به قرآن و رهنمود های آن توجه نماید،  تا شاهد تحولات جدید و شرایط و امکانات نوئی در جامعه باشد . در این مواقع است که انسانها  برای اینکه دچار سردرگمی و تشتط خاطر در مورد مسائل مختلف اجتماعی نشوند ، راهی جز مراجعه به قرآن را ندارند .

لذا پیامبر اکرم (ص) در روایتی برهمین نکته تاکید دارند؛ اِذَا الْتَبَسَتْ عَلَیْکُمُ الفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالْقُرآنِ ... و لَهُ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ فَظاهِرُهُ حُکْمٌ وَ باطِنُهُ عِلْمٌ ... فیهِ مَصابیحُ الْهُدى وَ مَنارُ الْحِکْمَةِ وَ دَلیلٌ عَلَى الْمَعْرِفَةِ لِمَنْ عَرَفَ الصِّفَةَ؛{1}هنگامى که فتنه‏ها چون پاره‏هاى شب تار بر شما مشتبه شود، به قرآن روى بیاورید ... براى قرآن ظاهرى و باطنى است. ظاهر آن حکمت و باطن آن دانش است ... در قرآن چراغ‏هاى هدایت و نشانه‏هاى حکمت و راهنماى معرفت هست، براى کسى که ویژگى‏اش را شناخت. و یا در کلام نورانی دیگر در آخرین دقایق عمرشریفشان این چنین مردم را به راه راست هدایت کردند آنجا که فرمودند: «من در میان شما دو امانت نفیس و گرانبها می‌گذارم یکی کتاب خدا قرآن و دیگری عترت و اهل بیت خودم. مادام که شما به این دو دست بیازید هرگز گمراه نخواهید شد و این دو یادگار من هیچ گاه از هم جدا نمی‌شوند.» شایسته است که توجه داشته باشیم که فهم قرآن بدون کمک گرفتن از ائمه اطهار (ع) بسی دشوار می نماید. در کنار قرآن، اهل بیت هستند که اولشان ، باب علم نبی (ص) ، پدر بزرگوار امام معصوم (ع) ، تنها مدافع پیامبر (ص) در دوران طاقت فرسای هجرت، و جنگ ها و یورش های پیاپی قریش ،  نابود کننده خط کفر و نفاق پنهان ، حضرت علی (ع) است که همواره با قرآن زیست و از قرآن گفت و در راه قرآن و دین رفت.

حال که سال جاری ، سال تولید ملی ، حمایت از کار و سرمایه ایرانی توسط رهبر معظم انقلاب نام گذاری شده است ؛ لازم است که با تبیین آیات قرآن کریم و توجه قرآن و کلمات حضرت امیرالمومنین علی (ع) در نهج البلاغه در مورد کار و معیشت انسان ها مورد مطالعه قرار بگیرد تا شاید بتوانیم الگویی اسلامی - ایرانی مفهوم واقعی تولید ؛ نگهداشت ، گذران بهتر و با سود دهی حلال ، فراوان و همچنین ارزش گذاری به نیروی تولید کار ، و اهمیت دادن مسئولین به پرسنل و بازوان پرکار قشر کارگر جامعه ، جایگاه خود را با توجه به این مساله که از هر جهت مورد تحریم چند کشور زیاده طلب نیز هستیم ، باشیم .

در پست های آتی انشالله مولفه های اقتصاد مقاومتی را برخواهم شمرد .....

پی نوشت: اصول کافی، ج 1،ص599

1: اقتصاد هدفداریکی از غرائزی که با خلقت انسان در وجود او ودیعه گذاشته شده است ، غریزه کسب ثروت و جمع آوری آن می باشد ، زیرا انسان همیشه نسبت به تامین آینده خود و کسانی که به او به نوعی وابستگی دارند، نگران است و همیشه بدنبال کار و تلاشی است که بتواند مقداری از دست آورد های خویش را جهت تامین نیاز های آینده خود ذخیره کند و نگرانی خود را نسبت به این امر برطرف سازد .به همین خاطر مکتب اسلام به کار و جمع آوری  و نگهداری آن توجه خاص دارد . دین مبین اسلام نسبت به کار و نوع درآمد و چگونگی کسب مال و مصرف آن نکات قابل توجهی دارد که قرآن مال و ثروت را زینت زندگانی انسان بشمار می آورد . می توان این مساله را از این آیه قرآن کریم به خوبی دانست؛ « مَن کانَ یُرِیدُ الْحَیَوةَ الدُّنْیَا وَ زِینَتهَا نُوَف إِلَیهِمْ أَعْمَلَهُمْ فِیهَا وَ هُمْ فِیهَا لا یُبْخَسونَ»{3}کسانی که زندگی دنیا و زینت آن را طالب باشند اعمالشان را در این جهان بدون کم و کاست به آنها می دهیم.   همانطور ی که روشن است خدای متعال می فرماید انسان اختیار دارد؛ دست به انتخاب بزند و اگر فردی رفاه و آسایش دنیا را انتخاب کرد ، اولا این انتخاب مردود شمرده نمی شود ، بلکه مورد تایید دین مقدس اسلام نیز است ، ثانیا"  می فرماید ؛ ما او را در این راه کمک می کنیم و آنچه را که خواسته و اختیار نموده است به او خواهیم داد و چیزی هم از آن کم نمی کنیم ،چرا که می تواند این انتخاب با یک هدف عالی عقلانی صورت گرفته باشد مورد تشویق تایید روایات و قرآن کریم است که انسان  با این کسب مال و ثروت نه تنها به خود بلکه به اجتماع نیز منفعت می رساند . در نهج البلاغه و دیگر مجموعه های حدیثی و روایی نیز مطالبی بسیاری از امام المتقین علی (ع) در خصوص سیاست های کلی اقتصاد به معنای اعم آن و کار ، تولید و سرمایه به انواع جزئی آن فراوان به چشم می خورد، که دستاورد های درخشانی در جهت رونق اقتصادی فرد و  جامعه را به همراه  خواهد داشت . امیرالمومنین علی (ع) در قسمتی از نامه 53 به مالک اشتر می نویسد :وَاعلَم أنَّ الرعیه طبقات لا یصلح بعضها الا ببعض ولا غنی ببعضها عن بعض : فمنها جنودالله ، و منها کتاب العامه والخاصه، و منها قضاه العدل ، و منها عمال الانصاف و الرفق، ومنها اهل الجزیه و الخراج من اهل الذمه و مسلمه و منها التجار و اهل الصناعات   و منها الطبقه السفلی من ذوی الحاجه و المسکنه ، و کل قد سمی الله له سهمه ، و وضع علی حده فریضه فی کتابه او سنه نبیه عهدا منه عندنا محفوظا{4} «ای مالک بدان ! مردم از گروههای گوناگونی می باشند که اصلاح هر یک جز با دیگری امکان ندارد و هیچ یک از گروهها از گروه دیگر بی نیاز نیست. از آن قشرها ،لشگریان خدا، نویسندگان عمومی و خصوصی، قضات دادگستر ، کارگزاران عدل و نظم اجتماعی ، جزیه دهندگان ، پرداخت کنند گان مالیات ، تجار و بازرگانان ، صاحبان صنعت و پیشه وروان و طبقه پایین جامعه از نیازمندان و مستمندان می باشند، که برای هریک خداوند سهمی مقرر داشته و مقدار واجب آن را در قرآن یا سنت پیامبر تعیین کرده که پیمانی از طرف خداست و نگهداری آن بر ما لازم است.»دانستن و اهمیت به کار و تلاش برای رسیدن به آسایش همگانی ، نکته ای است که در کلمات معصومین (ع)  بخصوص امیرالمومنین علی (ع) به وفور به چشم می خورد ، کار گروهی برای ایجاد یک اقتصاد پویا در یک جامعه همیشه مورد تاکید بوده است ، همانطوری که از نامه امام علی (ع) دانسته شد، از نیروهای نظامی ، بازرگانان ، تجار ، صنعت گران ، نویسندگان ، شرکت در کار گروهی ایجاد یک محور واحد برای حل مسائل در یک جامعه ، به عنوان  ارزش تلقی شده و از دیدگاه خدای متعال نیز  سهمی برای هریک در نظر گرفته شده است . و یا اینکه مال و ثروت در برخی از آیات بعنوان ارکان اصلی زندگی دنیا معرفی شده و فرزندان  را نیروی کار کارآمد ارزشمند   جامعه به شمار آورده است . و در حقیقت مهمترین زینت دنیا را امکانات اقتصادی و نیروی انسانی می داند که برای رسیدن به هرگونه رفاه و آسایش ؛ وجود این دو اصل را لازم می شمارد . الْمَالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَ الْبَـقِیَـتُ الصَّــلِحَـتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَ خَیْرٌ أَمَلاً»{5}«مال و فرزندان ، زینت حیات دنیا هستند و باقیات صالحات (ارزشهای پایدار و شایسته ) ثوابش نزد پرودگار بهتر و امید بخش تر است. خدای متعال برای اینکه انسان در روی زمین به آسایش و رفاه زندگی نماید ، در بیان دیگری می فرماید إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَّهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا همانا ما آنچه را بر روی زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان نیکوکارترند.{6}«آنچه را که روی زمین است زینت قرار دادیم» بطور کلی تمامی مخلوقات کره خاکی را زینت برای انسان ها معرفی می کند، با اندک دقتی روشن می شود که انسان ها از هرچه خداوند خلق نموده بنوعی در رفاه و آسایش و تزیین شئونات زندگی خویش بهره می جویند البته در ادامه آیه می فرماید تمام اینها در راه آزمایش و چگونگی سربلند آمدن از این آزمایش مهم است ، آیا هرکسی که هرنوع امکاناتی در اختیار داشت می تواند ، هرنوع استفاده ی شخصی را از اموال عمومی  داشته باشد؟ یا باید به حد تعادل و در رفاه عمومی مصرف نماید؟!. بهرحال خدای متعال هرنوع استفاده بی مبالات از ابزار زینتی و عمومی را جایز نمی داند، بلکه کسانیکه بهترین استفاده را در مسیر صحیح از اینگونه امکانات ببرند موفق می داند و این ها را ابزار امتحان انسان ها می شمرد. از جمله آیاتی که تصریح دارد، زینت دنیا زمانی برای انسان مفید و ارزشمند است که استفاده صحیح از آن بشود و گرنه موجب تباهی و انحراف می شمارد، آیه ذیل است؛

وَقَالَ مُوسَی رَبَّنَا إِنَّکَ آتَیْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلأهُ زِینَةً وَأَمْوَالاً فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا رَبَّنَا لِیُضِلُّواْ عَن سَبِیلِکَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَی أَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلَی قُلُوبِهِمْ فَلاَ یُؤْمِنُواْ حَتَّی یَرَوُاْ الْعَذَابَ الأَلِیمَ {7}« موسی گفت پروردگارا، تو فرعون و اطرافیانش  را زینت دادی و اموالی (سرشار)در زندگی دنیا به آنها داده ای و نتیجه اش این شده که (بندگانت را) از راه تو گمراه می سازد پرودگارا، اموالشان را نابود کن. »زینت و اموال دنیا ارزشمند است و راهگشای بسیاری از مشکلات اقتصادی ، اجتماعی ،  فرهنگی و سیاسی است و موجب عمران و آبادانی و امنیت جامعه می باشد، اما اینها تنها زمانی نتیجه بخش خواهد بود که به روش عقلایی صحیح و درست از آن بهره برداری شود و آن را وسیله ای جهت پیشرفت مادی و معنوی جامعه قرار دهند، در غیر این صورت مورد سرزنش قرار خواهد گرفت. همانطوری که حضرت موسی می بیند فرعونیان ثروت و سرمایه های سرشار را در جهت گمراه کردن مردم جامعه استفاده می کنند ، از خدای متعال برای نابودیشان دعا می کند .باید توجه داشت که مال و ثروت ، اگر بطور صحیح ، معقول و هدفمند مورد استفاده قرار نگیرد موجب تباهی و فساد جامعه خواهد بود . ادامه مطلب...